شناسایی و بیماری زایی نماتد ریشه گرهی زیتون در استان خوزستان و مبارزه شیمیایی و بیولوژیک با آن در شرایط گلخانه

زیتون (olea europea l.) درخت همیشه سبز بومی آسیای غربی است که به طور گسترده در نواحی مدیترانه ای،مناطق نیمه حاره ای استرالیا، آفریقای جنوبی، آمریکای شمالی و جنوبی رشد می کند. نماتدهای ریشه گرهی meloidogyne spp. جزو مهمترین نماتدهای انگل گیاهی بوده و آلودگی بیشتر باغات و نهال های زیتون تولید شده در استان های مختلف کشور به این عامل خسارت زا محرز گردیده است. با توجه به این که تاکنون گونه های نماتد ریشه گرهی زیتون در استان خوزستان مشخص نبوده و روش های مختلف کنترل آن بررسی نشده بود، این مطالعه صورت گرفت. برای این منظور از مراکز تولید نهال و گلخانه های شهرستان های باغ ملک، دزفول، شوش و رامهرمز نمونه برداری و گیاهان دارای علائم آلودگی جمع آوری گردید. نمونه های جمع آوری شده در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار گرفتند و نماتد عامل بیماری استخراج و پس از مطالعات ریخت شناسی و ریخت سنجی، عامل بیماری گونه meloidogyne javanica تشخیص داده شد. پس از آن به منظور تکثیر نماتد جهت انجام مطالعات بیماری زایی کیسه های تخم نماتد به گیاهان گوجه فرنگی رقم حساس به نماتد (راتگرز)، مایه زنی شد. بعد از گذشت 70-60 روز، تخم و لاروها از ریشه های آلوده استخراج گردیدند. برای بررسی اثر این گونه روی نهال های یک ساله زیتون رقم دزفولی، آزمایشی با جمعیت های 0، 2500، 5000، 10000 و 20000 تخم و لارو نماتد صورت گرفت. نتایج نشان داد که جمعیت 10000 نماتد بیشترین تعداد گال و تخم و لارو را روی زیتون تولید کرد. همچنین تاًثیر سموم نماتدکش تمیک، اکسامایل، راگبی و انزون در غلظت های 6 و 8 پی پی ام روی گیاهان مایه زنی شده با 5000 تخم و لارو سن دوم نماتد در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سم راگبی بهترین اثر را در کنترل این نماتد دارد. در بررسی کنترل بیولوژیک این نماتد توسط گونه های مختلف قارچ تریکودرمای جداسازی شده از استان خوزستان، مشخص گردید که گونه trichoderma longibrachiatum که از شهرستان بهبهان جمع آوری شده بود، بهترین اثر را در پارازیته کردن تخم های نماتد دارا بود. در بررسی اثر غلظت های متفاوت بیون در القای مقاومت به این نماتد، در گیاه گوجه فرنگی مشخص گردید که غلظت های 20 و 40 میلی مولار بیون و فاصله زمانی 3 و 5 روز بین اسپری بیون و مایه زنی نماتد، بهترین اثر را دارا بود..